Chinua Achebe jẹ́ òǹkọ̀wé ara Nàìjíríà, akéwì, àti aṣelámèyítọ́ tí wọ́n kà sí ẹni tó gbajúmọ̀ jù lọ nínú lítíréṣọ̀ Áfíríkà òde òní. Iwe aramada akọkọ rẹ ati magnum opus, Things Fall Apart (1958), wa ni aaye pataki kan ninu awọn iwe-iwe Afirika ati pe o wa ni ikẹkọ pupọ julọ, itumọ ati kika iwe aramada Afirika. Paapọ pẹlu Awọn nkan ṣubu Apart, No Longer at Ease (1960) ati Arrow of God (1964) pari ohun ti a pe ni “Afirika Trilogy”; nigbamii aramada pẹlu A Eniyan ti awọn eniyan (1966) ati Anthills ti awọn Savannah (1987). Nigbagbogbo a tọka si bi “baba ti awọn iwe-kikọ Afirika”, botilẹjẹpe o fi agbara kọ abuda naa.
A ti ṣe atupale iṣẹ Achebe lọpọlọpọ ati pe ọpọlọpọ awọn iṣẹ ọmọwe ti n jiroro lori rẹ ti dide. Ni afikun si awọn iwe aramada seminal rẹ, oeuvre Achebe pẹlu ọpọlọpọ awọn itan kukuru, ewi, awọn arosọ ati awọn iwe ọmọde. Àṣà àtẹnudẹ́nu rẹ̀ gbilẹ̀ gan-an lórí àṣà ìbílẹ̀ Igbo, ó sì ṣopọ̀ ìtumọ̀ títọ́ pẹ̀lú àwọn àwòrán ìtàn ìran, òwe, àti ọ̀rọ̀ àsọyé. Lara awọn akori pupọ ti awọn iṣẹ rẹ bo ni aṣa ati ijọba amunisin, ọkunrin ati abo, iṣelu, ati itan-akọọlẹ.
Diẹ ninu awọn agbasọ ọrọ to dara julọ lati ọdọ Chinua Achebe ti wa ni akojọ si isalẹ.
- "Ọmọ ko le sanwo fun wara iya rẹ." – Chinua Achebe
- “Iṣiṣẹ ti n ṣiṣẹ, ijọba tiwantiwa to lagbara nilo eto ẹkọ ti o ni ilera, ọmọlẹhin ikopa, ati ikẹkọ, adari ti o ni ipilẹ ti iwa.” – Chinua Achebe
- “Eniyan ti o da wahala fun elomiran tun n se wahala fun ara re.” – Chinua Achebe
- “Ènìyàn tí ó bọ̀wọ̀ fún ẹni ńlá ń pa ọ̀nà mọ́ fún títóbi ara rẹ̀.” – Chinua Achebe
- "Ala kan ko ṣiṣẹ ni ọsan fun ohunkohun." – Chinua Achebe
- "Awọn ara ilu Amẹrika, o dabi si mi, ṣọ lati daabobo awọn ọmọ wọn lati inira ti igbesi aye, ni anfani wọn." – Chinua Achebe
- "Oṣere kan, ni oye mi ti ọrọ naa, yẹ ki o ṣe ẹgbẹ pẹlu awọn eniyan lodi si Emperor ti o ni awọn eniyan rẹ lara." – Chinua Achebe
- “Irora nigbagbogbo ma n ba arugbo balẹ nigbati awọn egungun gbigbẹ ba mẹnuba ninu owe.” – Chinua Achebe
- "Aworan jẹ igbiyanju igbagbogbo eniyan lati ṣẹda ilana otitọ ti o yatọ si eyiti a fi fun u." – Chinua Achebe
- "Gẹgẹbi awọn baba wa ti sọ, o le sọ agbado ti o pọn nipa irisi rẹ." – Chinua Achebe
- "Ifẹ jẹ opium ti awọn anfani." – Chinua Achebe
- "Tiwantiwa kii ṣe nkan ti o fi silẹ fun ọdun mẹwa, lẹhinna ni ọdun 11th o dide ki o bẹrẹ adaṣe lẹẹkansi. A ni lati bẹrẹ lati kọ ẹkọ lati ṣe akoso ara wa lẹẹkansi. ” – Chinua Achebe
- "Gbogbo iran gbọdọ ṣe idanimọ ati gba iṣẹ-ṣiṣe ti o jẹ apẹrẹ pataki nipasẹ itan-akọọlẹ ati nipasẹ ipese lati ṣe." – Chinua Achebe
- “Emi ko bikita nipa ọjọ ori pupọ. Mo ronú padà sẹ́yìn sí àwọn arúgbó tí mo mọ̀ nígbà tí mo wà lọ́mọdé, ó sì dà bíi pé wọ́n tóbi ju ìgbésí ayé wọn lọ.” – Chinua Achebe
- “Mo sọ fun awọn ọmọ ile-iwe mi, ko nira lati ṣe idanimọ pẹlu ẹnikan bi tirẹ, ẹnikan ti o wa nitosi ti o dabi iwọ. Ohun ti o nira julọ ni lati ṣe idanimọ pẹlu ẹnikan ti o ko rii, ti o jinna pupọ, ti o yatọ si awọ, ti o jẹ ounjẹ oriṣiriṣi. Nigbati o ba bẹrẹ lati ṣe bẹ lẹhinna awọn iwe-akọọlẹ n ṣe awọn iyalẹnu rẹ gaan. ” – Chinua Achebe
- “Mo ro pe olorin kan, ni itumọ ọrọ yẹn ti mi, kii yoo jẹ ẹnikan ti o faramọ oba ọba lodi si awọn ọmọ abẹlẹ rẹ ti ko lagbara. Ìyẹn yàtọ̀ sí pípèsè ọ̀nà tí òǹkọ̀wé lè gbà kọ̀wé.” – Chinua Achebe
- "Mo ronu pada si awọn eniyan atijọ ti mo mọ nigbati mo dagba, ati pe wọn nigbagbogbo dabi ẹnipe o tobi ju igbesi aye lọ." – Chinua Achebe
- "Mo jẹ alatilẹyin ifẹ, ni apakan mi ni Nigeria, lati lọ kuro ni apapo nitori pe wọn ṣe itọju buburu pupọ pẹlu ohun kan ti a npe ni ipaeyarun ni akoko yẹn." – Chinua Achebe
- “Mo jẹ onkọwe adaṣe ni bayi. Ṣugbọn nigbati mo bẹrẹ, Emi ko ni imọran kini eyi yoo jẹ. Mo ṣẹ̀ṣẹ̀ mọ̀ pé ohun kan wà nínú mi tó fẹ́ kí n sọ irú ẹni tí mo jẹ́, tí ì bá sì ti jáde kódà bí n kò bá fẹ́.” – Chinua Achebe
- “Ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìgbà ni mo ti ń kojú ìṣòro ní Nàìjíríà torí pé mo ti sọ̀rọ̀ nípa bí wọ́n ṣe ń fìyà jẹ àwọn ẹgbẹ́ kan lórílẹ̀-èdè náà nítorí ìyàtọ̀ nínú ìsìn. Iwọnyi ni awọn nkan ti o yẹ ki a fi silẹ lẹhin wa.” – Chinua Achebe
- "Ti o ko ba fẹran itan ẹnikan, kọ tirẹ." – Chinua Achebe
- “Ní ti tòótọ́, mo rò pé ẹ̀sìn Kristẹni dára gan-an, ó sì níye lórí gan-an fún wa. Ṣùgbọ́n lẹ́yìn ìgbà díẹ̀, mo bẹ̀rẹ̀ sí í nímọ̀lára pé ìtàn tí wọ́n sọ fún mi nípa ìsìn yìí kò tíì pé yòókù, pé ohun kan wà tí a fi sílẹ̀.” – Chinua Achebe
- "O jẹ itan ti o ni ati ṣe itọsọna wa. Ohun tó mú ká yàtọ̀ sí màlúù ni; àmì ojú rẹ̀ ni ó mú ènìyàn kan yàtọ̀ sí àwọn aládùúgbò wọn.” – Chinua Achebe
- “Onisọ itan ni o jẹ ki a jẹ ohun ti a jẹ, ti o ṣẹda itan-akọọlẹ. Oni-itan naa ṣẹda iranti ti awọn iyokù gbọdọ ni - bibẹẹkọ iwalaaye wọn kii yoo ni itumọ.” – Chinua Achebe
- “Ọpọlọpọ awọn onkọwe ko le ṣe igbesi aye. Nitorinaa lati ni anfani lati kọ bi a ṣe le kọ jẹ niyelori fun wọn. Ṣugbọn emi ko mọ nipa iye rẹ si ọmọ ile-iwe. Emi ko tumọ si pe ko wulo. Àmọ́ mi ò ní fẹ́ kí ẹnikẹ́ni kọ́ mi bí mo ṣe ń kọ̀wé.” – Chinua Achebe
- “Àwọn òbí mi kọ́kọ́ di Kristẹni ní àgbègbè mi ní Nàìjíríà. Wọn kii ṣe awọn iyipada lasan; Bàbá mi jẹ́ ajíhìnrere, olùkọ́ ìsìn. Òun àti màmá mi rìnrìn àjò fún ọdún márùndínlógójì [XNUMX] sí oríṣiríṣi ẹ̀yà Igbo, tí wọ́n sì ń tan ìhìn rere náà kálẹ̀.” – Chinua Achebe
- “Ipo mi ni pe iṣẹ-ọnà to ṣe pataki ati ti o dara nigbagbogbo wa lati ṣe iranlọwọ, lati sin, ẹda eniyan. Ko lati indict. Emi ko rii bi a ṣe le pe aworan aworan aworan ti o ba jẹ pe idi rẹ ni lati ba ọmọ eniyan jẹ.” – Chinua Achebe
- "Ohun ija mi ni iwe." – Chinua Achebe
- "Nigeria ni ohun ti o jẹ nitori awọn oludari rẹ kii ṣe ohun ti wọn yẹ ki o jẹ." – Chinua Achebe
- "Ko si ẹnikan ti o le kọ mi ti emi jẹ. O le ṣe apejuwe awọn apakan ti mi, ṣugbọn tani Emi jẹ - ati ohun ti Mo nilo - jẹ nkan ti Mo ni lati wa ara mi. ” – Chinua Achebe
- "Oh, ohun pataki julọ nipa ara mi ni pe igbesi aye mi ti kun fun awọn iyipada. Nítorí náà, nígbà tí mo bá kíyè sí ayé, mi ò retí pé kí n rí bí mo ṣe ń rí ẹnì kan tó ń gbé nínú yàrá tó kàn.” – Chinua Achebe
- “Ni kete ti aramada kan ba lọ ati pe Mo mọ pe o ṣee ṣe, Emi ko ṣe aibalẹ lẹhinna nipa idite tabi awọn akori. Awọn nkan wọnyi yoo wọle ni aifọwọyi nitori awọn ohun kikọ ti n fa itan naa ni bayi. ” – Chinua Achebe
- Ni kete ti o ba gba ara rẹ laaye lati ṣe idanimọ pẹlu awọn eniyan ti o wa ninu itan kan, lẹhinna o le bẹrẹ lati rii ararẹ ninu itan yẹn paapaa ti o ba jẹ lori oke ti o jinna si ipo rẹ. Eyi ni ohun ti Mo gbiyanju lati sọ fun awọn ọmọ ile-iwe mi: eyi jẹ ohun nla kan ti awọn iwe le ṣe - o le jẹ ki a ṣe idanimọ pẹlu awọn ipo ati awọn eniyan ti o jinna. ” – Chinua Achebe
- “Ọkan ninu awọn idanwo otitọ julọ ti iṣotitọ ni kiko aiṣedeede rẹ lati gbogun.” – Chinua Achebe
- “Eniyan ṣẹda itan ṣẹda eniyan; tabi dipo awọn itan ṣẹda eniyan ṣẹda awọn itan. ” – Chinua Achebe
- "Awọn eniyan lati awọn ẹya oriṣiriṣi agbaye le dahun si itan kanna ti o ba sọ nkankan fun wọn nipa itan tiwọn ati iriri tiwọn." – Chinua Achebe
- “Awọn eniyan sọ pe ti o ba rii omi ti o ga soke si kokosẹ rẹ, iyẹn ni akoko lati ṣe nkan nipa rẹ, kii ṣe nigbati o wa ni ọrùn rẹ.” – Chinua Achebe
- “Awọn alaṣẹ ko lọ ni isinmi laisi sisọ orilẹ-ede naa.” – Chinua Achebe
- “Àǹfààní, o rí i, jẹ́ ọ̀kan lára àwọn ọ̀tá ńlá ti ìrònú; o n tan ipele ti o nipọn ti ara adipose lori ifamọ wa.” – Chinua Achebe
- “Ìfilọ́lẹ̀ jẹ́ àforíjì ọ̀lẹ.” – Chinua Achebe
- “Òwe ni epo ọ̀pẹ tí a fi ń fi ọ̀rọ̀ jẹ.” – Chinua Achebe
- "Awọn itan ṣe iranṣẹ idi ti isọdọkan ohunkohun ti awọn anfani eniyan tabi awọn oludari wọn ti ṣe tabi fojuinu pe wọn ti ṣe ninu irin-ajo wọn ti o wa tẹlẹ ni agbaye.” – Chinua Achebe
- "Pe a wa ni ayika nipasẹ awọn ohun ijinlẹ ti o jinlẹ jẹ mimọ fun gbogbo eniyan ṣugbọn alaimọkan ti ko ni iwosan.” – Chinua Achebe
- “Afẹfẹ naa, eyiti o ti na jade pẹlu itara, tun sinmi lẹẹkansi.” – Chinua Achebe
- “Awọn ibajẹ ti o ṣe ni ọdun kan le gba ọdun mẹwa tabi ogun nigbakan lati tunse.” – Chinua Achebe
- "Eṣinṣin ti ko si ẹnikan lati gba ọ ni imọran tẹle oku naa sinu iboji." – Chinua Achebe
- “Aláìnísùúrù sọ pé: ‘Fún mi ní ibì kan láti dúró, èmi yóò sì yí ayé padà. Ṣugbọn iru aaye bẹẹ ko si. Gbogbo wa ni lati duro lori ilẹ funraarẹ ki a si ba a lọ ni iyara rẹ. ” – Chinua Achebe
- “Ọdún mẹ́rin tàbí ẹ̀ẹ́dẹ́gbẹ̀ta [XNUMX] sẹ́yìn tí àwọn ará Yúróòpù ń bá Áfíríkà ń bára wọn sọ̀rọ̀ jáde ló ṣe àkópọ̀ ìwé tó gbé Áfíríkà kalẹ̀ lọ́nà tó burú jáì àti àwọn ará Áfíríkà ní ọ̀rọ̀ tí kò gún régé. Ìdí tí èyí fi ṣe bẹ́ẹ̀ ní í ṣe pẹ̀lú àìní náà láti dá òwò ẹrú àti ìsìnrú láre.” – Chinua Achebe
- “Ohun pataki julọ nipa ara mi ni pe igbesi aye mi ti kun fun awọn ayipada. Nítorí náà, nígbà tí mo bá kíyè sí ayé, mi ò retí pé kí n rí bí mo ṣe ń rí ẹnì kan tó ń gbé nínú yàrá tó kàn.” – Chinua Achebe
- “Ohun kan ṣoṣo ti a ti kọ lati iriri ni pe a ko kọ nkankan lati iriri.” – Chinua Achebe
- “Iṣoro pẹlu awọn rudurudu ti ko ni oludari ni pe o ko nigbagbogbo mọ ohun ti o gba ni opin keji. Ti o ko ba ṣọra o le rọpo ijọba buburu pẹlu eyi ti o buru pupọ julọ!” – Chinua Achebe
- “Ibasepo pẹlu awọn eniyan mi, awọn eniyan Naijiria, dara pupọ. Àjọṣe mi pẹ̀lú àwọn alákòóso máa ń jẹ́ ìṣòro.” – Chinua Achebe
- “Oorun yoo ràn si awọn ti o duro, ṣaaju ki o to mọlẹ sori awọn ti o kunlẹ labẹ wọn.” – Chinua Achebe
- “Gbogbo ero ti stereotype ni lati jẹ ki o rọrun. Dipo ki o lọ nipasẹ iṣoro ti gbogbo iyatọ nla yii - pe eyi tabi boya iyẹn - o ni alaye nla kan; eyi ni.” – Chinua Achebe
- “Aye ko ni opin, ati pe ohun ti o dara laarin eniyan kan jẹ irira fun awọn miiran.” – Chinua Achebe
- “Aye dabi ijó boju-boju. Ti o ba fẹ lati rii daradara, iwọ ko duro ni aaye kan. ” – Chinua Achebe
- "O jẹ ọranyan iwa, Mo ro pe, kii ṣe lati ṣe ararẹ pẹlu agbara lodi si awọn alailagbara." – Chinua Achebe
- "Ko si itan ti kii ṣe otitọ." – Chinua Achebe
- “Ko si aini awọn onkọwe kikọ awọn aramada ni Amẹrika, nipa Amẹrika. Nítorí náà, ó dà bí ẹni pé yóò jẹ́ asán fún mi láti fi kún iye àwọn ènìyàn tí ń kọ̀wé níbí nígbà tí àwọn ènìyàn díẹ̀ tí wọ́n ń kọ nípa ibòmíràn.” – Chinua Achebe
- “Wọn ko nigbagbogbo yan awọn oludari ti o dara julọ, ni pataki lẹhin igba pipẹ ninu eyiti wọn ko lo ohun elo yii ti idibo ọfẹ. O ṣọ lati padanu iwa naa. ” – Chinua Achebe
- “Àwọn tí ẹ̀mí onínúure fọ́ kò gbọ́dọ̀ gbàgbé láti jẹ́ onírẹ̀lẹ̀.” – Chinua Achebe
- “Lójú tèmi, jíjẹ́ amòye kò túmọ̀ sí mímọ̀ nípa àwọn ọ̀ràn ọgbọ́n; ó túmọ̀ sí gbígbádùn nínú wọn.” – Chinua Achebe
- “Titi di igba ti awọn kiniun yoo ni awọn onimọ-itan tiwọn, itan-akọọlẹ ti ode yoo ma yin olode nigbagbogbo.” – Chinua Achebe
- “Ohun ti orilẹ-ede kan nilo lati ṣe ni ododo si gbogbo awọn ara ilu rẹ - boya eniyan jẹ ti ẹya oriṣiriṣi tabi akọ.” – Chinua Achebe
- "Nigbati ojo ba ri ọkunrin kan ti o le lu, ebi npa a fun ija." – Chinua Achebe
- “Nigbati eniyan ba ni alaafia pẹlu awọn oriṣa ati awọn baba rẹ, ikore rẹ yoo dara tabi buburu gẹgẹ bi agbara apa rẹ.” – Chinua Achebe
- "Nigbati aṣa kan ba gba agbara to lati tẹsiwaju fun awọn ọgọrun ọdun, iwọ ko kan pa a ni ọjọ kan." – Chinua Achebe
- “Nígbà tí mo bẹ̀rẹ̀ sí lọ sí ilé ẹ̀kọ́ tí mo sì kẹ́kọ̀ọ́ ìwé kíkà, mo bá ìtàn àwọn èèyàn àtàwọn orílẹ̀-èdè míì pàdé.” – Chinua Achebe
- “Nígbà tí màlúù bá ń jẹ koríko, àwọn ọmọ rẹ̀ máa ń ṣọ́ ẹnu rẹ̀.” – Chinua Achebe
- “Nigbati awọn agbalagba ba sọrọ kii ṣe nitori adun ọrọ li ẹnu wa; nítorí pé a rí ohun kan tí ẹ kò rí.” – Chinua Achebe
- "Nigbati ijiya ba kan ilẹkun rẹ ti o sọ pe ko si ijoko fun u, o sọ fun ọ pe ki o maṣe yọ ara rẹ lẹnu nitori pe o ti gbe apoti ti ara rẹ." – Chinua Achebe
- “Nigbati awọn Britani de ilẹ Ibo, fun apẹẹrẹ, ni ibẹrẹ ọrundun 20th, ti wọn ṣẹgun awọn ọkunrin naa ni ibi ija ni oriṣiriṣi awọn agbegbe, ti wọn ṣeto awọn ijọba wọn, awọn ọkunrin naa juwọsilẹ. Ati pe awọn obinrin ni o darí iṣọtẹ akọkọ.” – Chinua Achebe
- "Nigbati oṣupa ba n tan, ebi npa arọ fun rin." – Chinua Achebe
- “Lakoko ti a ti n ṣe awọn iṣẹ rere wa, jẹ ki a maṣe gbagbe pe ojuutu gidi wa ni agbaye kan ninu eyiti ifẹ-rere yoo ti di ko ṣe pataki.” – Chinua Achebe
- “Ọgbọ́n dà bí àpò awọ ewurẹ; olúkúlùkù ènìyàn a máa gbé ti ara rẹ̀.” – Chinua Achebe
- "Awọn obirin ati orin ko yẹ ki o ṣe ibaṣepọ." – Chinua Achebe
- “Àwọn òǹkọ̀wé kì í fúnni ní ìwé ìtọ́jú. Wọn fun awọn orififo.” – Chinua Achebe
